Met deze ideeën blijft het haalbaar

De markt is overspannen. Dat betekent dat er langdurig meer vraag is dan aanbod of productiecapaciteit. Momenteel is de vraag naar mensen en materialen erg groot, terwijl ze er beide nauwelijks zijn. Ook klimaatdoelstellingen komen daardoor in gevaar.

Economisch perspectief

In de meest recente economische ramingen (perspectief) van De Nederlandsche Bank (DNB) wordt een actueel beeld gegeven van de economie. Na de coronacrisis in 2021 waren de economische vooruitzichten erg positief. Het herstel zou krachtig zijn en de groei fors dankzij het grote vertrouwen dat zowel industrie, bedrijfsleven algemeen en de consument hadden. De groei zou mede door de steunmaatregelen van de overheid zo groot zijn, dat de verloren cijfers tijdens de lockdowns snel en gemakkelijk werden ingehaald.

Oorlog in Oekraïne

De ontwikkelingen in Oost-Europa hebben deze vooruitzichten snel achterhaald. De (wereld)handel is door de oorlog en de sancties jegens Rusland fors teruggevallen. Daarnaast zijn de energieprijzen enorm gestegen en de prijzen van graan, kunstmest, bepaalde metalen, olie en gas sterk zijn sterk gestegen. Dat alles heeft een grote invloed op de toenemende inflatie, naar inmiddels gemiddeld bijna 9%. Pas volgend jaar zal de inflatie naar verwachting afnemen. Die hoge inflatie holt het reële inkomen van huishoudens uit en drukt de consumptie in de loop van 2022. En juist de consumptie is belangrijk voor economische groei. Dit alles heeft tot gevolg, dat ook de Nederlandse economie aan het afkoelen is. Die valt dit jaar nagenoeg stil, en zal pas aan het eind van het jaar weer aantrekken.

Dure energie

Wanneer zoals nu de prijzen voor energie, met name olie en gas, zo hoog zijn heeft dat invloed op veel aspecten. Productie en transport bijvoorbeeld worden eveneens duurder, want bedrijven hebben nu eenmaal energie nodig. Die prijsstijging wordt weer doorberekend, wat de inflatie nog verder aanjaagt. De overheid kan dat onmogelijk blijvend voor iedereen compenseren.

Arbeidskrapte

Vrijwel overal is er sprake van personeelstekorten. In het OV, op scholen, in de horeca, in de zorg, in de bouw en techniek en zelfs in de (zakelijke) dienstverlening. Totaal zijn er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) nu 450.000 vacatures, terwijl het arbeidspotentieel veel kleiner is (133:100). Dit is vooral veroorzaakt door de lockdowns. Alles viel stil en veel werknemers werden ontslagen of stapten zelf over naar ander werk, bijvoorbeeld als ZZP’er. Daarnaast hebben veel mensen besloten helemaal te stoppen met werken of om veel minder te gaan werken. Voorts neemt de vergrijzing hard toe, wat het aantal werkenden negatief beïnvloedt. Ook andere, nieuwe sectoren die opkomen maken dat er minder werknemers beschikbaar zijn.
Als oplossingen wordt gedacht aan arbeidsmigratie, werkenden bewegen meer te gaan werken of gepensioneerden proberen terug te halen. Maar ook verdergaande robotisering en digitalisering worden als oplossing gezien. Volgens DNB houdt de arbeidskrapte echter voorlopig nog wel aan. En dat leidt sowieso weer tot loonstijgingen.
Loonstijgingen kunnen er overigens ook voor zorgen dat meer mensen (langer) aan het werk gaan en kunnen zelfs een deel de hoge inflatie opvangen. Maar automatische prijscompensatie wordt onwenselijk geacht. Die zou de inflatie namelijk juist nog verder aanwakkeren.

Economisch vertrouwen

In mei 2022 ging het vertrouwen van ondernemers van 10,8 in april naar 9,9, aldus het CBS. Het oordeel over de verwachte bedrijvigheid en de voorraden gereed product verslechterde. Consumenten bleven in mei nagenoeg even negatief als in april, toen hun vertrouwen naar het laagste niveau ooit daalde. Dat kwam in mei uit op -47, tegen -48 in april. Dit alles geeft aan wat het oordeel van de industrie en de consumenten over de economie is. Dat oordeel als koopbereidheid is aldus negatief, terwijl dat normaliter positieve economische invloeders zijn. Dat dit jaar en volgend jaar de economie nauwelijks groeit is aldus evident; de koopkracht van consumenten en de investeringsmogelijkheden van bedrijven blijven beperkt en het vertrouwen is gering zo niet negatief.

Recessie

Een duidelijk risico voor de economie en vooral de handel met andere landen is een verdere escalatie van de oorlog. Deze kan dan nog meer druk zetten op mondiale aanvoerketens van producten en grondstoffen. Daarom heeft DNB ook een alternatief economisch scenario opgesteld. Als de toevoer van Russische olie en gas helemaal stopt, dan valt de productie uit, neemt de economische groei verder af en koerst de economie in 2023 af op recessie.

Milieudoelen in gevaar

De omschreven overspannen markt -hoge prijzen en inflatie, beperkte productiecapaciteit en arbeidskrapte- brengen ook de milieudoelen in gevaar. Zo wordt niet alleen gedacht aan het heropenen van kolencentrales, wat de uitstoot voor stikstof en CO2 negatief beïnvloedt. Maar ook de materialen zoals zonnepanelen, halffabricaten of productieonderdelen, et cetera worden steeds schaarser en/of onbetaalbaar. En tot slot zijn er naast alle vacatures nu al veel meer mensen nodig dan er beschikbaar zijn om al het werk gedaan te krijgen. Denk aan de installateurs, dakdekkers, mensen op kantoor enzovoorts, enzovoorts.

Wie bepaalt de prijs

Je kan je dus afvragen wie deze prijs uiteindelijk betaalt. Wordt dat het collectief via de overheid of juist één bepaalde groep. Ongetwijfeld zullen de milieudoelstellingen uiteindelijk aangepast moeten worden, niet alleen in ons land maar op Europees niveau. En dan is het de natuur die de prijs betaalt.

Kansen

Het is dus belangrijk om gericht te kijken naar manieren hoe we de natuur, waar we zelf als mens ook deel van uit maken, kunnen ontlasten. Moeten we de directe CO2-doelstellingen niet ombuigen naar het voorkomen van temperatuurstijgingen. Of kunnen we niet beter veel meer balans vinden in ons energieverbruik. Moeten we de leefomgeving veel meer vergroenen en wateroverschot versus waterschaarste in balans brengen.

Wij van Zero250 hebben ideeën genoeg en zien concrete doelstellingen nog steeds als haalbaar. En als we dat in ons land voor elkaar krijgen, dan kunnen we onze oplossingen en ons gedachtegoed ook overbrengen naar andere delen van de wereld. Dat is niet zomaar gedaan. Maar wij zeggen altijd: “ieder procent is er één. Dat begint bij jezelf.”
Wil je meer over ons en onze ideeën weten? Neem dan gerust contact met ons op.

Max Kwantes.